علائم خرابی ماهک دنده و علت خرابی

ماهک دنده چیست؟

ماهک دنده که به اسم‌ خرچنگی لیور دنده هم شناخته میشه، یک اهرم هلالی شکله که روی میل ماهک قرار می‌گیره و حرکت خطی داره؛ به طوری که با حرکت ماهک، کشویی تعویض دنده هم حرکت می‌کنه و به این ترتیب دنده مورد نظر درگیر و انتخاب میشه. این قطعه به طور فابریک و با رفتار عادی و برای راننده‌هایی که دست روی دنده نمیزارن و کمتر از اون استفاده می‌کنند، حدودا تا ۱۰۰ هزار تایی هم کار می‌کنند.
خرابی شدن ماهک دنده خوش رو با علامت‌های مختلفی مثل جا نرفتن دنده، لق شدن دسته دنده و حرکات غیر عادی دنده نشون میده و در نحوه رانندگی تاثیر زیادی داره. برای باز کردن و بررسی این بخش لازمه که یک آچار رینگی ۱۶و ۱۷ داشته باشید و حواستون به این علائم باشه.
ماهک گیربکس چه طور کار می‌کنه؟
جالبه بدونید که نوع ماشین شما مشخص می‌کنه که ماهک دنده چه کاربردی داره و به چه صورتی کار می‌کنه! خب اول از همه بگویید که ماشین‌تون اتوماتیکه یا دستی؟! با توجه به این که ماشین‌تون اتوماتیکه یا دستی، تعویض ماهک به شکل‌های مختلفی انجام می‌شه. خب بیایید اینطور تصور کنیم که خودروی شما پیکانه. جالبه بدونید که پیکان سه قطعه ماهک داره و مسلما در این خودرو تعویض دنده باید توسط شما یعنی راننده محترم انجام بگیره.

حالا از بین سه ماهک موجود در ساختار گیربکس این نوع ماشین، یک‌ ماهک وظیفه داره تا کشویی رو از دنده یک به دنده دو منتقل کنه، در صورتی که ماهک دوم مسئول کشویی دنده ۳ و ۴ هستش و در نهایت یک ماهک دیگه هم داریم که به عنوان ماهک دنده عقب شناخته میشه. هر کدوم از این ماهک‌ها، میل ماهک مخصوص به خودشون رو دارند و بطور جداگانه کار می‌کنند.

در مقابل ماهک دستی، در خودروهای اتوماتیک قطعه ای به نام ماهک الکتریکی داریم که به ساختارهای هلالی شکل گیربکس کمک می کنه تا با نیروی الکتریکی ناشی از مغناطیس حرکت کنه. در این خودروها عوامل ایجاد کننده نیروی مغناطیسی در درون جعبه دنده قرار داره و تغییر دنده در این نوع خودرو که ماهکی الکتریکی داره، به کمک یک سوئیچ انجام میشه.
انواع حرکت‌های میل ماهک
جالبه بدونید که میل ماهک از ۴ نوع حرکت تشکیل میشه از جمله حرکت به صورت دستی، حرکت به صورت خلائی، حرکت به صورت هیرولیکی و حرکت به صورت الکتریکی که در بخش قبل تا حدی با حرکت دستی و حرکت الکتریکی آشنا شدیم:
حرکت به صورت دستی
در این نوع حرکت، حرکت کنید ماهک توسط دست و از طریق شخص راننده انجام میشه. اغلب خودروهای دنده دستی، از گیربکسی ساخته شده‌اند که ۳ میل ماهک دارند. وظیفه میل ماهک اول اینه که در جعبه‌ دنده، حرکت لازم برای جابجا شدن دنده یک با دنده دو رو فراهم کنه. درصورتی که کار میل ماهک دوم در خودرو، ایجاد و فراهم کردن حرکت در کشویی دنده برای جابجا شدن دنده سه با دنده چهار هستش. درنهایت میل ماهک سوم در خودرو رو داریم که وظیفه داره تا حرکت خودرو برای دنده عقب رو فراهم کنه.
حرکت به صورت الکتریکی
در این روش که در خودروهایی با دنده اتومات انجام میشه، حرکت در سینی دنده به مغناطیس الکتریکی وابسته‌ست. در درون جعبه دنده دکمه هایی وجود دارند که ماهک به هسته های موجود در درون آنها که از جنس آهن هستند وصل میشه. سپس تغییر هر دنده به وسیله یه شستی که در واقع یک سوئیچ مضاعف به شمار می‌ره، انجام میشه.

این سوئیچ در اصل مدار الکتریکی هر کدام از سیم پیچ های مورد نظر رو مسدود می‌کنه. به طوری که وقتی شستی به حالت تعویض دنده حرکت داده میشه، مدار یکی از سیم پیچ ها به حالت بسته درمیاد و به این ترتیب سیم پیچ انرژی لازم رو دریافت می‌کنه. درنتیجه هسته آهنی که به ماهک تعویض دنده مربوطه به وضعیتی که تغییر کرده، جذب یا دفع میشه.
در زمان خراب شدن ماهک دنده، حرکت میل ماهک هم به مشکل می‌خوره و توانایی تعویض دنده رو از دست میده که در این صورت با نشانه ها و علایمی مواجه میشه که در ادامه باهم اون هارو بررسی می‌کنیم.
نشانه‌های خراب شدن ماهک دنده

خراب شدن ماهک دنده می‌تونه به صورت جدی شما رو درگیر خودش بکنه و هزینه های زیادی رو هم براتون به همراه بیاره. خوبه بدونید که خراب شدن ماهک دنده از اون دسته مشکلاتیه که به این آسونی‌ها قابل رفع نیست. در واقع همانطور که بنی آدم اعضای یکدیگرند، با مشکل مواجه شدن یکی از قطعات گیربکس هم می‌تونه کل سیستم ماشین رو درگیر کنه و عملکردش رو تخت تأثیر قرار بده.
حالا تصور کنید که این قطعه، یک قطعه‌ی کلیدی مثل ماهک باشه. چطور و از کجا می‌تونیم متوجه خراب شدن ماهک دنده بشیم و قبل از اون که خودرو آسیب بیشتری ببینه، رفعش کنیم؟ از نشانه های خراب شدن ماهک گیربکس میشه به موارد زیر اشاره کرد:
لق و شل شدن دسته دنده
درست جا نخوردن دنده
حرکات غیرعادی دنده
حرکات غیر عادی یا رها بودن بیش از حد دسته‌ی دنده در زمان رانندگی
گیرکردن و جا نرفتن دنده در زمان تعویض دنده
سفت شدن دنده
خلاص شدن دنده

در صورتی که به خوبی به این علامت‌ها توجه کنید می‌تونید قبل از اینکه مشکلی جدی پیش بیاد، خرابی ماهک گیربکس رو رفع کرده و از آسیب دیدن بیشتر خودرو خودتان جلوگیری کنید؛ دقت کنید که عدم توجه به این نکات می‌تونه مشکلات زیادی رو برای خودروی شما به وجود بیاره. به طور معمول ماهک تا حدود صد هزار کیلومتر هم کار می‌کنه اما بعضی از عوامل مثل عادات بد رانندگی می‌تونند این عمر رو کاهش بدهند. به طور مثال اگه به طور مدام عادت داشته باشید که به روی دنده فشار بیارید و در زمان رانندگی دوستتون همه‌ش روی دنده باشه یا حواستون نباشه و ضربه سنگینی به دنده خورده باشه، باعث میشه تا ماهک دنده خراب بشه و حتی بشکنه!
خرابی ماهک دنده چه مشکلاتی ایجاد می‌کنه؟

یکی از مشکلات مهمی که خراب شدن ماهک گیربکس به وجود میاره اینه که از جا خوردن دنده جلوگیری می‌کنه و نمیزاره به خوبی دنده جا بخوره. همچنین باعث میشه تا ماشین هم صدا های بلند و عجیبی بده و جایی در مواقعی باعث نشتی روغن و اسکازین از گیربکس میشه و صدای وز وزی هم به دنبالش به گوش میرسه.

چطوری مشکل ماهک دنده رو رفع کنیم؟

رفع مشکل ماهک گیربکس و درست کردن اون کار چندان مشکلی نیست و میشه خیلی سریع و راحت انجامش داد؛ اما مشکلی که وجود داره اینه که ماهک در خودرو در جایی دور از چشم قرار داره و دسترسی بهش کمی مشکله. برای اصلاح خراب شدن ماهک دنده، لازمه تا یه آچار رینگی ۱۶ و ۱۷ در دسترس داشته باشید. در واقع سخت‌ترین کار و ۹۰ درصد ماجرا اینه که ماهک رو پیدا کنید؛ باقی کار ساده‌ست و اصلا پیچیده نیست.

همون طور که گفتیم قطعه ماهک، یه قطعه‌ای هلالیه که بر روی میل ماهک سوار میشه. این ساختار مرکب در داخل گیربکس وجود دارده و وظیفه‌ی اون، فعال کردن گروهی از چرخ دنده‌های مرتبط با یک دنده‌ی مخصوصه. در زمان تعویض دنده، میل ماهک وارد شیار بیرونی کشویی دنده میشه و با ورود میل ماهک به شیار بیرونی کشویی، چرخ دنده‌هایی که در شیار بیرونی قرار دارند، سرعتی برابر با کشویی پیدا می‌کنند.
به طور کاملا دقیق می‌تونیم بگیم که ماهک چسبیده به فایروال هستش و برای تعویض اون شاید حتی لازم بشه تا باتری و گاهی اوقات حتی پایه باتری هم باز بشه. در حقیقت قسمت مشکل کار بیرون آوردن ماهک‌های‌ کارکرده‌ست که باید با انبر قفلی و یا آچار سر تخت سر ماهک گرفته بشه و بیرون بیاد. ماهک‌های ‌جدید اما خیلی ساده و راحت با فشار دست به راحتی جا میرن و محکم میشن. یه نکته دیگه هم اینکه چون دسترسی به ماهک سخته، بهتره تا بزارید اول ماشین حسابی خنک بشه و بعد شروع به کار کنید.
به طور کاملا دقیق می‌تونیم بگیم که ماهک چسبیده به فایروال هستش و برای تعویض اون شاید حتی لازم بشه تا باتری و گاهی اوقات حتی پایه باتری هم باز بشه. در حقیقت قسمت مشکل کار بیرون آوردن ماهک‌های‌ کارکرده‌ست که باید با انبر قفلی و یا آچار سر تخت سر ماهک گرفته بشه و بیرون بیاد. ماهک‌های ‌جدید اما خیلی ساده و راحت با فشار دست به راحتی جا میرن و محکم میشن. یه نکته دیگه هم اینکه چون دسترسی به ماهک سخته، بهتره تا بزارید اول ماشین حسابی خنک بشه و بعد شروع به کار کنید.