کلاچ چیست؟ نقش آن چیست؟ چگونه کار می کند؟
کلاچ (کلاژ یا کلاج) (Clutch) نام یکی از قطعات خودرو است. وسیله‌ای که عمل اتصال یا قطع کردن را انجام می‌دهد. در خودرو کلاچ اتصال بین فلایویل موتور و گیربکس را برقرار می کند و روی آن کنترل دارد.
به وسیله ی کلاچ راننده می تواند اتصال موتور از جعبه دنده را جدا نماید. یعنی موتور روشن باشد بدون آنکه چرخ دنده ها در جعبه دنده بچرخند و خودرو حرکت کند. به هنگام تعویض دنده یا متوقف کردن خودرو برای اینکه موتور خاموش نشود از کلاچ استفاده می کنیم.
در حالت درگیر، کلاچ نیرو را از مولد نیرو به دستگاه انتقال نیرو انتقال می دهد ولی همیشه درگیر نیست و می تواند آزاد باشد.
کاربرد و چگونگی عمل کلاچ
ساختار ساده و اساس کار یک کلاچ در بالا بیان شد که در اکثریت خودروها بکار گرفته می شود. کلاچ صفحه ای یک اتصال اصطکاکی میان موتور اتومبیل به عنوان منبع تولید توان و جعبه دنده اتومبیل برقرار می‌کند. در حالی که کلاچ اتومبیل درگیر است توان از موتور به جعبه دنده و از آنجا به چرخها انتقال می‌یابد. گاهی لازم می‌شود که دنده مورد استفاده در جعبه دنده خودرو بر حسب شرایط جاده و سرعت حرکت تغییر یابد. برای آنکه بتوان این تغییر را به راحتی انجام داد، ابتدا لازم است که توان موتور از چرخ دنده‌های موجود در جعبه دنده جدا شود. برای قطع کردن این ارتباط توانی میان جعبه دنده و موتور از کلاچ استفاده می‌شود. این کار برای راننده اتومبیل می‌تواند به راحتی فشار دادن یک پدال به کمک پای چپ خویش باشد. لیکن فشار دادن این پدال پایی باعث فاصله گرفتن محور جعبه دنده از صفحه ی در حال چرخش موتور (فلایویل) خواهد شد.
در ساده ترین حالت وظیفه کلاچ اتصال و قطع ارتباط دو شفت در حال چرخش است. در این حالت یکی از شفت ها معمولا به یک موتور متصل است و شفت دوم وظیفه تامین نیروی لازمه برای انجام کارها را به عهده دارد. کلاچ یا درگیر است و یا آزاد؛ در حالت درگیر، دو شفت را در هم متصل می کند و باعث چرخش آن ها با سرعت مساوی و یا چرخش آن ها با سرعت متفاوت می شود. زمانی که کلاچ آزاد است، شفت ها از هم جدا هستند.
به حالتی که کلاچ گرفته می‌شود حالت خلاصی و به حالتی که کلاچ رها می‌شود حالت درگیر شدن کلاچ گفته می‌شود.
انواع کلاچ
کلاچ انواع مختلفی دارد: یک صفحه ای و دو صفحه ای و روغنی و خشک و کلاچ های اتوماتیک و ...
- كلاچ‌هایی كه با استفاده از نیروی عضلانی، قطع و وصل ارتباط را انجام می‌دهند. در موارد لزوم، برای صرف نیروی كمتر از وسایل كمكی هیدرولیكی یا هوایی نیز استفاده می‌كنند. این كلاچ‌ها در انواع زیر دسته‌بندی می‌شوند:
۱) كلاچ‌های یك صفحه‌ای با فنرهای مارپیچی مانند كلاچ مینی‌بوس و اتوبوس
۲) كلاچ‌های یك صفحه‌ای با فنر دیافراگمی مانند كلاچ خودروهای پراید، پیكان، پژو و زانتیا
۳) كلاچ‌های دوصفحه‌ای با هر دو نوع فنر مانند كلاچ تراكتور
۴) كلاچ‌های چند صفحه‌ای مانند كلاچ موتورسیكلت
- كلاچ‌هایی كه عمل قطع و وصل ارتباط را به طور خودكار انجام می‌دهند. از این گروه انواع كلاچ‌های زیر بیشتر به كار می‌روند:
۱) كلاچ‌های وزنه‌ای
۲) كلاچ‌های هیدرودینامیكی
۳) كلاچ‌های الكترومغناطیسی
۴) كلاچ‌های تركیبی كه مجموعه‌ای از انواع كلاچ‌های ذكر شده‌اند
ایرادات سیستم کلاچ
-لرزش اتومبیل هنگام رها کردن کلاچ
به علت خسته شدن و از فنریت افتادن توپی صفحه کلاچ نیروی وارد به صفحه کلاچ خنثی شده و در نتیجه هنگام حرکت اتومبیل دچار لرزش می شود معیوب بودن فنرهای صفحه فشار دهنده دیسکهم همین عیب را دارد برای رفع این عیب باید صفحه کلاچ به طور کامل تعویض شود.
-بکسواد کلاچ
به علت تمام شدن لنت صفحه کلاچ یا چرب شدن لنت کلاچ بکسواد کرده و در نتیجه نیروی موتور به یکدیگر به طور کامل منتقل نمی شود برای رفع عیب باید اقدام به تعویض لنت و رفع چربی روی لنت کرد.
نکته : عواملی که باعث چرب شدن لنت می شود معیوب شدن کاسه نمد جلو گیربکس و انتهای میل لنگ است.
آموزش تعویض دیسک و صفحه کلاچ در خودروهای دیفرانسیل جلو
جهت خرید لوازم یدکی وارد این بخش شوید:
